Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, các Đòn áp thuế của Mỹ có thể giúp Trung Quốc tăng vị thế toàn cầu đối với hàng hóa nhập khẩu từ các nước khác có thể vô tình tạo ra cơ hội để Trung Quốc củng cố vị thế kinh tế và chính trị của mình trên toàn cầu. Mặc dù mục đích của các chính sách thuế quan của Mỹ là để bảo vệ nền kinh tế nội địa, nhưng chúng cũng có thể khiến các quốc gia khác tìm đến Trung Quốc như một đối tác thay thế, từ đó giúp Bắc Kinh gia tăng ảnh hưởng trong thương mại, công nghệ, và chính trị quốc tế.
1. Trung Quốc hưởng lợi từ sự thay đổi chuỗi cung ứng toàn cầu
1.1. Mỹ áp thuế cao, các nước tìm đến Trung Quốc
Khi Mỹ áp đặt thuế quan đối với các đối tác thương mại lớn như Liên minh châu Âu (EU), Mexico, Canada và các nước châu Á, Đòn áp thuế của Mỹ có thể giúp Trung Quốc tăng vị thế toàn cầu nhiều doanh nghiệp sẽ buộc phải tìm kiếm các thị trường thay thế để giảm chi phí. Trung Quốc, với vai trò là một trung tâm sản xuất hàng đầu thế giới, có thể trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư và các doanh nghiệp tìm kiếm nguồn cung cấp ổn định hơn.
Ví dụ:
- Nếu Mỹ áp thuế lên thép và nhôm từ châu Âu và Canada, các nước này có thể chuyển hướng nhập khẩu từ Trung Quốc, nước có sản lượng thép lớn nhất thế giới.
- Khi Mỹ tăng thuế đối với linh kiện điện tử từ các nước Đông Nam Á, các công ty đa quốc gia có thể quay lại chuỗi cung ứng Trung Quốc để giảm chi phí.
1.2. Mỹ áp thuế khiến Trung Quốc đẩy mạnh nội thương và xuất khẩu sang các khu vực khác
Việc Mỹ hạn chế thương mại với Trung Quốc thông qua thuế quan có thể thúc đẩy Bắc Kinh tập trung vào việc tăng cường tiêu dùng nội địa và mở rộng thị trường tại các khu vực khác như châu Phi, Trung Đông và Nam Mỹ.
- Trung Quốc đã và đang đầu tư mạnh vào các nước đang phát triển thông qua sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI), giúp họ gia tăng ảnh hưởng thương mại và chính trị.
- Ngoài ra, Trung Quốc có thể đẩy mạnh quan hệ thương mại với các nền kinh tế lớn khác như EU, Ấn Độ và ASEAN để bù đắp sự sụt giảm xuất khẩu sang Mỹ.
2. Sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI) giúp Trung Quốc thay thế Mỹ trong thương mại toàn cầu
2.1. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng và thị trường mới
Sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI) của Trung Quốc là một chiến lược quan trọng để mở rộng ảnh hưởng thương mại và đầu tư. Khi Mỹ gia tăng thuế quan, các nước đối tác có thể tìm đến Trung Quốc để tận dụng các ưu đãi tài chính và thương mại mà nước này cung cấp.
- Trung Quốc đã đầu tư hàng trăm tỷ USD vào các dự án hạ tầng tại châu Á, châu Phi và Nam Mỹ.
- Đòn áp thuế của Mỹ có thể giúp Trung Quốc tăng vị thế toàn cầu Các quốc gia này dần phụ thuộc vào Trung Quốc về tài chính và thương mại, giúp Bắc Kinh củng cố vị thế của mình trên trường quốc tế.
2.2. Giảm sự phụ thuộc vào Mỹ trong thương mại
Việc Mỹ áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc có thể thúc đẩy Bắc Kinh tìm kiếm các thị trường mới để giảm sự phụ thuộc vào nền kinh tế Mỹ.
- RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực) mà Trung Quốc tham gia là một bước đi quan trọng để mở rộng thị trường tại châu Á – Thái Bình Dương, giúp Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng bất chấp các rào cản thương mại của Mỹ.
- Trung Quốc cũng đang đàm phán với EU về các thỏa thuận thương mại tự do, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho xuất khẩu và đầu tư
3. Trung Quốc thúc đẩy tự chủ công nghệ để vượt Mỹ
3.1. Mỹ siết chặt công nghệ, Trung Quốc đẩy mạnh tự sản xuất
Một trong những lĩnh vực quan trọng mà Mỹ áp đặt lệnh cấm và thuế quan là công nghệ cao, đặc biệt trong ngành chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), và viễn thông. Đòn áp thuế của Mỹ có thể giúp Trung Quốc tăng vị thế toàn cầu Tuy nhiên, điều này lại thúc đẩy Trung Quốc đầu tư mạnh mẽ hơn vào công nghệ nội địa để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.
- Chính phủ Trung Quốc đang đổ hàng tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển các loại chip bán dẫn, với tham vọng thay thế các sản phẩm từ Mỹ và Đài Loan.
- Huawei, SMIC và các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc đang được hỗ trợ mạnh mẽ để phát triển chip và phần cứng nội địa.
3.2. Ảnh hưởng của việc tự chủ công nghệ đến thương mại toàn cầu
Đòn áp thuế của Mỹ có thể giúp Trung Quốc tăng vị thế toàn cầu . Nếu Trung Quốc thành công trong việc giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ, họ có thể trở thành đối thủ cạnh tranh lớn hơn trong lĩnh vực công nghệ cao, ảnh hưởng mạnh mẽ đến thương mại toàn cầu:
- Các nước đang phát triển có thể mua thiết bị viễn thông, AI từ Trung Quốc thay vì Mỹ, giúp Trung Quốc mở rộng thị trường xuất khẩu.
- Trung Quốc có thể tạo ra hệ sinh thái công nghệ riêng biệt, không phụ thuộc vào Mỹ, điều này có thể khiến các công ty phương Tây khó thâm nhập thị trường Trung Quốc hơn.
4. Ảnh hưởng đến Việt Nam và khu vực Đông Nam Á
4.1. Cơ hội cho Việt Nam khi Mỹ áp thuế Trung Quốc
Việt Nam có thể hưởng lợi khi các công ty đa quốc gia rời khỏi Trung Quốc để tránh thuế quan của Mỹ, dẫn đến:
- Dòng vốn FDI chuyển hướng sang Việt Nam (như các công ty Apple, Samsung đã làm).
- Xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ có thể tăng nếu Việt Nam thay thế một số mặt hàng từ Trung Quốc.
4.2. Thách thức khi Trung Quốc tăng ảnh hưởng
Tuy nhiên, nếu Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng toàn cầu mạnh mẽ hơn, Việt Nam có thể gặp phải một số thách thức:
- Cạnh tranh xuất khẩu với Trung Quốc: Nếu Trung Quốc tìm cách lách thuế bằng cách đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng tương tự như Việt Nam (dệt may, điện tử), điều này có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp Việt.
- Sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc: Nếu Trung Quốc trở thành đối tác thương mại số một của Việt Nam, chúng ta có thể bị ảnh hưởng lớn nếu Bắc Kinh thay đổi chính sách đột ngột, như từng làm với nông sản và thương mại biên giới.
5. Kết luận: Mỹ đang vô tình giúp Trung Quốc gia tăng quyền lực?
Dù Mỹ đặt ra các rào cản thuế quan để bảo vệ nền kinh tế của mình, nhưng hệ quả là Trung Quốc có thể tận dụng điều này để mở rộng ảnh hưởng toàn cầu:
- Thay thế Mỹ trong nhiều thị trường xuất khẩu
- Gia tăng kiểm soát chuỗi cung ứng toàn cầu
- Thúc đẩy công nghệ nội địa để đối đầu với Mỹ
- Đẩy mạnh sáng kiến Vành đai – Con đường để mở rộng ảnh hưởng chính trị
Điều này không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ mà còn tác động đến các nước khác, bao gồm cả Việt Nam. Việt Nam cần tìm cách tận dụng cơ hội và tránh rủi ro khi cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung ngày càng gay gắt.
Anh muốn bổ sung thêm góc nhìn nào nữa không?